Schildklierhormonen spelen een belangrijke rol in een breed scala van lichaamsfuncties, waaronder metabolisme, botgezondheid, immuunrespons en ontwikkeling van het centrale zenuwstelsel.
Een verstoorde jodiumbalans kan leiden tot een overactieve of te trage schildklier.
Ongeveer 70 tot 80 procent van het jodium bevindt zich in de schildklier in de nek. De rest zit in het bloed, de spieren, de eierstokken en andere delen van het lichaam.
Een Jodiumtekort is zeldzaam in Nederland omdat zout gejodeerd is. Wereldwijd lopen echter naar schatting 2 miljard mensen risico op een jodiumtekort en wereldwijd lijden ongeveer 300 miljoen mensen aan een disfunctie van de schildklier.
Snelle feiten over jodium
Hier zijn enkele belangrijke punten over jodium. Meer details staan in het hoofdartikel.
- Jodium is een belangrijke voedingsstof voor het functioneren van de schildklier.
- Te veel jodium of te weinig jodium kan leiden tot symptomen van hyperthyreoïdie of hypothyreoïdie.
- Goede bronnen van jodium zijn zeewier en gejodeerd zout.
- Een Jodiumtekort is zeldzaam in Nederland en extra jodium mag alleen worden ingenomen onder toezicht van een arts.
De aanbevolen inname van jodium vanaf 14 jaar is: 150 microgram (mcg) voor zowel mannen als vrouwen. Tijdens de zwangerschap is het 220 mcg, oplopend tot 290 mcg tijdens het geven van borstvoeding.
Voedsel is de beste bron van jodium.
De hoeveelheid jodium in een voedingsmiddel hangt af van hoeveel jodium er aan de productiebron zit.
De hoeveelheid jodium in de grond waar gewassen worden verbouwd of waar een dier wordt gehouden voor vlees, heeft invloed op de hoeveelheid jodium in het voedsel. Producten uit de zee zijn een goede bron van jodium.
Het jodiumgehalte in voedsel varieert afhankelijk van waar het vandaan komt. In groenten en fruit kan het variëren van 10 mcg per kilogram droog gewicht tot 1 gram.
Vanwege deze variatie is het jodiumgehalte in voedingsmiddelen vaak bij benadering.
Hier zijn enkele goede bronnen van jodium:
- Zeewier: 1 gram (g) heel of vel zeewier bevat 16 tot 2.984 mcg jodium
- Gejodeerd zout: een kwart theelepel, of 1,5 g, bevat 71 mcg, of 47 procent van de dagelijkse waarde (DV)
- kabeljauw: een stuk van 3 ounce bevat 99 mcg, of 65 procent van de DV
- Magere melk: 1 kopje bevat 56 mcg, of 37 procent van de DV
- Wit, verrijkt brood: 2 sneetjes bevatten 45 mcg of 30 procent DV
- Ei: een groot ei bevat 24 mcg, of 16 procent van de DV
- Cheddar-kaas: 1 ounce bevat 12 mcg, of 8 procent van de DV
Multivitaminen bevatten jodium vaak in de vorm van kalium- jodide of natrium jodide.
Sommige voedingsmiddelen bevatten “goitrogenen”. Deze verbindingen kunnen ervoor zorgen dat de schildklier jodium niet opneemt. Voorbeelden zijn rapen, cassave, soja, broccoli, kool en andere kruisbloemige groenten. Kruisbloemige groenten zijn ook goede bronnen van jodium.
Koken kan deze verbindingen echter inactiveren en de voedingsmiddelen die ze bevatten zijn op veel manieren voedzaam, dus het vermijden ervan wordt in Nederland afgeraden.
Jodiumtekort tijdens zwangerschap en vroege kinderjaren kan leiden tot ontwikkelingsproblemen, maar dit is zeldzaam in Nederland
Een lage inname van jodium kan leiden tot een verhoogde productie van thyroïdstimulerend hormoon (TSH).
Als TSH toeneemt, neemt de schildklier meer jodium op uit het bloed om de behoefte aan jodium in evenwicht te brengen. Dit kan gebeuren als het dagelijkse jodiumgehalte onder de 100 mcg per dag daalt.
Als de jodiuminname onder de 10 tot 20 mcg per dag komt, kan de schildklier niet genoeg jodium krijgen en kan hypothyreoïdie optreden, met het kenmerkende teken van struma, een zichtbare zwelling in het nekgebied.
Als een vrouw deze aandoening heeft terwijl ze zwanger is, kan dit een ernstige impact hebben op de mentale, fysieke en neurologische ontwikkeling van de foetus.
Bij kinderen kan jodiumtekort een slechte cognitie veroorzaken. Indien onbehandeld, kan dit leiden tot een verstandelijke beperking.
Naast struma kan hypothyreoïdie de volgende symptomen hebben:
- vermoeidheid, depressie en vergeetachtigheid
- haarzwakte en haaruitval
- droge huid
- gewichtstoename
- koude intolerantie
- constipatie
Een groot struma kan leiden tot problemen met slikken of ademen.
Wereldwijd wordt gezegd dat jodiumtekort de meest vermijdbare oorzaak is van schade of ontwikkelingsachterstand in de hersenen.
Bij zeer hoge niveaus kan jodiumvergiftiging leiden tot:
- verbranding van de mond, keel en maag
- koorts
- buikpijn, misselijkheid, braken en diarree
- zwakke pols
- coma
Dergelijke gevallen zijn echter zeldzaam in Nederland.
Wat zijn de tekenen van jodiumtekort?
Jodium is een mineraal dat essentieel is voor een goede gezondheid. Maar wat zijn de tekenen van jodiumtekort en is het gevaarlijk?
Jodium is oplosbaar in water. Het wordt gevonden in bepaalde voedingsmiddelen en gejodeerd tafelzout. Mensen kunnen het ook als supplement nemen.
Jodium staat centraal in een gezonde schildklierfunctie. De schildklier gebruikt jodium om schildklierhormonen te maken. Deze helpen bij:
- hersenontwikkeling
- groei
- genezing
- energieleverend metabolisme
Hypothyreoïdie treedt op wanneer de schildklier van een persoon niet genoeg schildklierhormonen produceert.
Een jodiumtekort beperkt het vermogen van de schildklier om hormonen aan te maken, waardoor hypothyreoïdie ontstaat.
Volgens een 2017 studie, heeft ongeveer een derde van de mensen een tekort aan jodium.